Wielu rodziców staje przed niezwykle skomplikowanym zadaniem: jak skutecznie radzić sobie z kłótniami między dziećmi? Często próbują rozwiązać konflikty, nie zdając sobie sprawy z faktu, że proces ten może być bardziej subtelny i skomplikowany, niż się wydaje na pierwszy rzut oka. Dzieci nie zawsze reagują zgodnie z oczekiwaniami dorosłych, a zrozumienie tych reakcji może być kluczem do efektywnego zarządzania kłótniami. Jak więc powinien postępować rodzic w obliczu konfliktów między swoimi dziećmi?
Brak zrozumienia sytuacji
Kłótnie między dziećmi mogą być dla rodziców trudne do zrozumienia. Wchodząc w sytuację, często nie mają pełnego obrazu tego, co się dzieje. Rodzic może usłyszeć krzyki i zobaczyć przepychanki, ale rzadko jest w stanie zrozumieć sedno konfliktu. Warto zdawać sobie sprawę, że jako osoba trzecia, nieuczestnicząca bezpośrednio w sytuacji, możemy jedynie zgłębić powody sporu, a nie stanowić ostatecznego rozwiązania. Najlepiej więc nie zajmować stanowiska po żadnej ze stron konfliktu i pozwolić dzieciom znaleźć rozwiązanie samoistnie.
Oto kilka pomocnych sugestii, które mogą być przydatne w takiej sytuacji.
Zamiast mówić: „Przestańcie się natychmiast kłócić! Janek pierwszy obejrzy bajkę, bo jest młodszy, a Zosia może poczekać.”
Metoda kamerzysty: Spójrz na sytuację z perspektywy neutralnego obserwatora.
„Widzę, że Paweł chce oglądać wyścigi, a Magda chciałaby oglądać bajkę.”
Zamiast sugerować rozwiązanie, pokaż, że wierzysz w umiejętności dzieci do samodzielnego rozwiązania problemu.
„Wierzę, że gdybyście chwilę się zastanowili, sami moglibyście znaleźć rozwiązanie dla tej sytuacji.”
Zaufaj, że dzieci są w stanie poradzić sobie samodzielnie.
Opuść pomieszczenie, w którym się znajdujecie. Dzieci nie będą oczekiwać Twojej ingerencji i mogą próbować się porozumieć między sobą.
Im częściej pozwolisz dzieciom na samodzielne poszukiwanie rozwiązań, wspólne uzgadnianie zasad czy organizowanie czasu, tym rzadziej będą wybuchać między nimi konflikty.
Dzieci kłócą się i godzą – uczą się komunikacji!
Wielu rodziców dąży do eliminacji konfliktów między dziećmi, ucząc ich zasad współpracy i grzeczności. Jednak konflikty są naturalną częścią rozwoju społecznego dzieci. Emocjonalność i umiejętności społeczne dziecka dopiero się rozwijają, co często prowadzi do konfliktów. Konflikty te są potrzebne dla rozwoju dziecka, budując jego odporność psychiczną na przyszłe wyzwania.
Nie rozwiązuj kłótni dzieci, ale ją zrozum
Celem rodzica nie powinno być natychmiastowe rozwiązanie konfliktu, lecz zrozumienie go razem z dzieckiem. Taka postawa pozwala na budowanie komunikacji oraz rozwijanie umiejętności społecznych dziecka.
Metoda detektywa: spróbuj zaciekawić się, zebrać możliwie jak najwięcej informacji o perspektywie patrzenia dziecka na daną sytuację.
„Jak myślisz, dlaczego doszło do tej kłótni?”
„Opowiedz mi, co się stało, że teraz nie chcesz rozmawiać z Pauliną?”
“Co poczułaś/pomyślałaś jak to się stało?”
Metoda burzy mózgów – omówmy sytuację.
Zamiast: „Dość kłótni o komputer. Kamil będzie grać godzinę. A Ola może dłużej poogladać telewizje i będzie grać po Kamilu.”
Podczas rodzinnej narady porusz problem.
“W zeszłym tygodniu wielu z nas miało kłopoty z korzystaniem z komputera, co skutkowało kłótniami i nieprzyjemną atmosferą w domu. Chciałbym/abym zrobić z Wami burzę mózgów, po to żeby znaleźć różne pomysły na efektywne korzystanie z komputera, tak aby wszyscy mogli pograć i żeby nie było kłótni.”
Wybierz wraz z dziećmi jedno rozwiązanie i przetestuj je.
Zapisz ustalenia i przypomnij je, jeśli ktoś zapomni.
Pytaj: “Jakie były nasze ustalenia co do korzystania z komputera?”
Wspólne poszukiwanie rozwiązań pokazuje dzieciom, że wspólnymi siłami można znaleźć więcej możliwości rozwiązania problemów. Angażując się jako rodzice w ten proces, dajemy dzieciom wzór, jak konstruktywnie rozmawiać, jak wspólnie szukać rozwiązań na różne trudności, które będą akceptowalne dla wszystkich. Dzieci uczą się przecież naśladując nasze działania.
Co w takim razie robić, gdy dzieci się biją?
Oddzielić je. W każdej sytuacji, gdy dochodzi do fizycznego starcia – czy to jest uderzanie, kopanie, pociąganie za włosy czy gryzienie – interweniujemy, aby zapobiec ewentualnym obrażeniom. Nie należy wygłaszać długich przemówień, moralizować ani próbować tłumaczyć – w tak intensywnych emocjach nasze słowa mogą być niezrozumiałe. Zamiast tego, używając stanowczego i spokojnego tonu, możemy przekazać, co obserwujemy, na przykład: „Widzę, że jesteście bardzo wściekli i istnieje ryzyko, że sobie nawzajem zrobicie krzywdę. Nie mogę na to pozwolić. Proszę, oddzielcie się i ochłońcie. Rozmawiamy o tym później.”
Podsumowanie: Pozwólmy dzieciom uczyć się, doświadczając
Kłótnie między dziećmi są naturalnym elementem ich rozwoju społecznego. Rodzice powinni starać się zrozumieć te konflikty, wspierając swoje dzieci w nauce komunikacji i rozwiązywania problemów. Pozwólmy dzieciom doświadczać emocji i uczyć się z nich, ponieważ to one kształtują ich jakości jako przyszłych dorosłych. Reagujmy jednak stanowczo w chwilach, gdy nasze lub czyjeś granice zostają przekroczone. Tak aby uczyć w ten sposób, że te zachowania są nie akceptowalne i nie rozwiązują sprawy.